Civiele procedure in Oostenrijk: een overzicht
Deze post biedt een kort overzicht van civiele procedures in Oostenrijk, ofwel de procedure die iemand met een civiele vordering (claim) tegen één of meer personen zou doorlopen . Dit overzicht is algemeen – het concentreert zich op de hoofdpunten en de meest voorkomende procedures.
Algemene opbouw van het Oostenrijkse systeem
Het Oostenrijkse civiele rechtssysteem bestaat uit meerdere rechtbanken met verschillende bevoegdheden. De belangrijkste daarvan zijn:
Bezirksgericht: bevoegd voor zaken waarbij het geschil tot en met een waarde van EUR 15.000 gaat. Daarnaast hebben de Bezirksgerichte speciale bevoegdheden, bijvoorbeeld met betrekking tot huurzaken.
Landesgericht: bevoegd voor zaken waarbij het geschil een waarde van EUR 15.000 overstijgt en die niet aan het Bezirksgericht toe te wijzen zijn.
Hiernaast bestaan nog bijzondere bevoegdheden of rechtbanken voor handelszaken en arbeidsrechtelijke zaken.
De Oostenrijkse civiele procedure kent verschillende varianten. In het bijzonder moet tussen het strittige Verfahren (“strijdige procedure”) en het Außerstreitverfahren (“niet-strijdige procedure”) onderscheiden worden. De eerste is vooral op de afhandeling van gebruikelijke vorderingen van toepassing. De tweede is voor andere procedures, bijvoorbeeld in het huur- en het familierecht voorgezien. Een praktisch belangrijk verschil tussen deze varianten is het kostenrisico, dat in het Außerstreitverfahren – samengevat – afgezwakt is.
Partijen moeten zich in Oostenrijk verplicht door een advocaat laten vertegenwoordigen zodra de waarde van het geschil EUR 5.000 overstijgt, of indien de zaak bij hogere rechtbanken (d.w.z. Landesgericht en hoger) behandeld wordt.
Het begin van een proces: Klage of Mahnklage
Het civiele proces begint in Oostenrijk doorgaans door middel van ofwel een verzoek tot uitvaardiging van een betalingsbevel (Mahnklage) of door middel van een dagvaarding (Klage):
De Mahnklage is in de praktijk van veel belang en is mogelijk indien de dagvaardende partij zijn woonplaats in Oostenrijk heeft, alleen een geldvordering geëist wordt en deze maximaal EUR 75.000 bedraagt. De rechtbank controleert de inhoud of rechtmatigheid van een Mahnklage in principe niet, enkel de formalia. Na indiening van de Mahnklage vaardigt de rechtbank een betalingsbevel (bedingter Zahlungsbefehl) uit. De ontvanger kan de vordering binnen 14 dagen betalen of binnen vier weken bezwaar (Einspruch) indienen. Wordt een bezwaar tijdig ingediend, dan verliest het betalingsbevel zijn werking en wordt een reguliere procedure ingeleid. Wordt een bezwaar niet (op tijd) ingediend, dan kan op basis van het betalingsbevel een executoriale procedure begonnen worden.
Een vergelijkbare variant is hier het Europees betalingsbevel (Europäischer Zahlungsbefehl). Deze procedure kan worden voor grensoverschrijdende, Europese geschillen met een waarde van meer dan EUR 2.000 worden gebruikt. Hiertegen is binnen 30 dagen bezwaar in te dienen.
Een Klage (dagvaarding) kan voor andere vorderingen gebruikt worden en is bij de bevoegde rechtbank in te dienen. Na een formele controle laat deze de Klage aan de gedagvaarde betekenen. Afhankelijk van de materie krijgt de gedagvaarde daarbij de opdracht om binnen vier weken een Klagebeantwortung (conclusie van antwoord) in te dienen óf de oproep om op een bepaalde datum bij een voorbereidende zitting te verschijnen.
Voor het beginnen van een procedure moet meestal een Pauschalgebühr (griffierechten) betaald worden. De hoogte hiervan hangt van de waarde van het geschil af.
Het is essentieel dat termijnen ingehouden worden en dat zittingen in principe bezocht dienen te worden. Wordt een termijn of het bezoek van een zitting verzuimd, dan zijn de mogelijkheden in het Oostenrijks recht om dit te saneren beperkt. Een voorbeeld van zo´n mogelijkheid is de Wiedereinsetzung in den vorigen Stand, die binnen 14 dagen ingediend moet worden. Daarbij moet echter aangetoond worden dat het verzuim voortkwam uit een onvoorzienbare en onoverkoombare gebeurtenis die de betroffene niet te verwijten valt. Hiervoor bestaat een uitvoerige jurisprudentie en deze onderligt gedeeltelijk erg strenge eisen.
Verloop van een proces
Het verloop van een civielrechtelijke procedure in Oostenrijk is ongeveer als volgt:
Een procedure begint door het indienen van een Mahnklage of een Klage (in sommige gevallen: een verzoek ofwel Antrag).
De ontvanger van een betalingsbevel (bedingten Zahlungsbefehl) heeft vier weken de tijd om een bezwaar in te dienen. Hierdoor verliest het betalingsbevel zijn werking en wordt een reguliere procedure ingeleid.
Bij een Klage moet de gedagvaarde partij binnen vier weken een Klagebeantwortung indienen of krijgt deze een oproep voor een voorbereidende zitting.
Hierop volgt een voorbereidende zitting. Blijkt op deze zitting dat een schikking tussen de partijen niet mogelijk is, dan zal de rechter het verdere programma voor het proces vastleggen.
In de regel volgen hierop één of meer verdere zittingen voor het horen van de partijen, getuigen, het bespreken van deskundigenrapporten, etc.
De precieze organisatie hangt van de concrete procedure en van de rechter af. Schriftelijke stukken van de partijen spelen in de praktijk een belangrijke rol. Zittingen concentreren zich vooral op het horen van partijen en getuigen. Het oordeel zelf wordt meestal niet tijdens een zitting verkondigd, maar komt vaak schriftelijk.
Men dient er rekening mee te houden dat de taal bij elke procedure Duits is (met uitzondering van de paar gebieden waar een minderheidstaal gesproken wordt). Wie deze taal niet goed genoeg spreekt moet bij zittingen door een tolk worden bijgestaan. Eveneens moeten eventuele bewijsmiddelen in een andere taal met beëdigde vertaling ingediend worden.
Het komt regelmatig voor dat partijen uit het buitenland (zoals Nederland) de bevoegdheid van de Oostenrijkse rechtbank überhaupt betwisten. Het is belangrijk dat dit vroeg in de procedure kenbaar gemaakt wordt. De rechter zal dan over bevoegdheid besluiten.
De beslissing van de rechtbank: Urteil of Beschluss
De beslissing van de rechtbank kan in twee vormen komen:
Het Urteil (oordeel), waartegen binnen vier weken beroep (Berufung) in te dienen is.
Het Beschluss (besluit) waartegen meestal binnen 14 dagen beroep (hier: Rekurs) in te dienen is.
Bij zowel een Berufung en een Rekurs oordeelt een hogere rechtbank. Voor beslissingen van een Bezirksgericht is dit het Landesgericht; bij beslissingen van een Landesgericht is dit het Oberlandesgericht.
Van belang is hier is het zogenaamde Neuerungsverbot, dat in procedures in tweede aanleg dikwijls geldt, wat betekent dat de presentatie van “nieuwe” feiten en argumenten in principe niet toegestaan is. In tweede aanleg staat de beoordeling van de inhoudelijke en correctheid van de beslissing in eerste aanleg centraal. De procedure kan hier dus niet naar believen “overgedaan” worden.
Onder strenge voorwaarden is na een Berufung of een Rekurs nog een verdere gang naar de hoogste Oostenrijkse rechtbank voor civiel- en strafrecht, het Oberste Gerichtshof mogelijk.
Kan een beslissing van de rechtbank niet meer aangevochten worden, zo kan deze als zogenaamde executoriale titel voor het inleiden van een executoriale procedure (“beslag leggen”) gebruikt worden.
Kosten
In de meeste civiele procedures in Oostenrijk geldt dat de verliezer van het geschil ook de kosten van de gehele procedure – dus ook van de winnende partij – moet dragen. Dit zijn griffierechten, kosten voor tolken, deskundigen en eventueel (onkosten) voor getuigen alsook de advocatenkosten.
De advocatenkosten worden volgens Oostenrijkse Wet op de Advocatentarieven (RATG) bepaald. Tussen partijen en hun advocaten kunnen afwijkende honoreringen overeengekomen worden. Bij gedeeltelijke winst van een geschil krijgt de winnaar slechts een deel van de eventuele gemaakte kosten toegesproken.
Specifieke informatie
Meer informatie over het Oostenrijkse scheidingsrecht kunt u hier vinden.
Juridische bijstand in het Nederlands
Ik ondersteun en begeleid u graag bij civiele procedures in Oostenrijk, uiteraard geheel in het Nederlands. Neem daarvoor via het onderstaande contactformulier, via office@vastenburg.at of telefonisch via 0043 6804446590 contact met mij op.
Stuur een aanvraag