Mensensmokkel en schijnhuwelijk in het Oostenrijkse strafrecht

Als Centraal-Europees land is Oostenrijk regelmatig schouwplaats van strafbare feiten in verband met immigratie. Twee veelvoorkomende delicten zijn daarbij de zogenaamde mensensmokkel (Schlepperei) en het schijnhuwelijk (die Aufenthaltsehe).

In deze bijdrage wordt een beknopt overzicht van deze twee delicten gegeven. Verdere informatie over de Oostenrijkse strafprocedure in het algemeen kunt u hier vinden.

Mensensmokkel (Schlepperei)

Mensensmokkel wordt in § 114 van de zogenaamde Wet over de inzet van vreemdelingenpolitie (Fremdenpolizeigesetz; FPG) strafbaar gesteld. Volgens § 114 FPG is van mensensmokkel sprake wanneer iemand de onrechtmatige in- en doorreis van een “vreemdeling” (d.w.z. een buitenlander) door het grondgebied van een lidstaat van de Europese Unie of buurland van Oostenrijk faciliteert. Een belangrijk vereiste is daarbij dat de dader de mensensmokkel uitvoert met de opzet zichzelf of een derde daarbij onrechtmatig te verrijken door middel van een daarvoor betaalde vergoeding.

Dit maakt § 114 FPG heel vergelijkbaar met zijn Nederlandse evenknie. Om van mensensmokkel te kunnen spreken is het dus noodzakelijk dat de dader de intentie heeft zichzelf of een derde hierbij financieel te verrijken. Eenvoudiger gezegd: de dader moet aan de smokkel geld hebben willen verdienen.

De bestraffing van mensensmokkel

Wie wegens mensensmokkel veroordeeld wordt, riskeert in Oostenrijk een celstraf van maximaal twee jaar. Verschillende factoren kunnen de mogelijke maximale straf echter verhogen:

• Wie in de laatste vijf jaar al eens wegens mensensmokkel veroordeeld is, kan met drie jaar celstraf bestraft worden.

• Een celstraf van zes maanden tot vijf jaar is verder mogelijk in de volgende gevallen:

  • Indien de mensensmokkel “commercieel” uitgevoerd wordt, d.w.z. met de bedoeling om hier een continu inkomen mee te verwerven.

  • Indien er bij de daad meer dan drie vreemdelingen ofwel gesmokkelden betrokken zijn.

  • Indien de mensensmokkel – en daarbij in het bijzonder de reis – met veel leed van de gesmokkelde gepaard gaat. Hierbij is bijvoorbeeld te denken aan grote groepen mensen die in een kleine auto vervoerd worden.

• Een celstraf van één tot tien jaar is verder mogelijk in de twee verdere gevallen:

  • Indien de dader de mensensmokkel uitvoert als deel van een criminele vereniging (ofwel een groep van minstens drie personen die het doel heeft, zwaardere delicten te plegen).

  • Indien de mensensmokkel op een dusdanige manier uitgevoerd wordt dat hierdoor het leven van de gesmokkelde in gevaar komt.

Straffen kunnen onvoorwaardelijk of voorwaardelijk met een proeftijd uitgesproken worden. Dit hangt altijd van de individuele omstandigheden af. Ook een gedeeltelijk voorwaardelijke straf is mogelijk.

Bescherming van de vreemdeling

De vreemdeling ofwel gesmokkelde zelf is niet strafbaar. Hij kan echter wel worden verhoord met betrekking tot het delict. Eveneens riskeert hij vanwege de onrechtmatige in- of doorreis een boete.  

Het schijnhuwelijk (Aufenthaltsehe)

Een schijnhuwelijk is in Oostenrijk een huwelijk waarbij uit de omstandigheden blijkt dat de intentie van minstens één van de echtgenoten niet gericht is op de totstandbrenging van een duurzame levensgemeenschap (d.w.z. op het eigenlijke huwelijk), maar op het krijgen van een verblijfsrechtelijk voordeel. Net als in Nederland is dit een strafbaar feit. Eenvoudig gezegd is in dit geval dus minstens één van de echtgenoten uitsluitend wegens immigratieredenen getrouwd.

Het schijnhuwelijk wordt in § 117 FPG strafbaar gesteld. Een huwelijk wordt in Oostenrijk echter slechts onder specifieke omstandigheden als een schijnhuwelijk gekwalificeerd, namelijk wanneer er geen sprake is van een gemeenschappelijk gezinsleven. Voor de definitie hiervan grijpt de wet terug op art. 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens; wat in de praktijk als gemeenschappelijk gezinsleven gekwalificeerd moet worden hangt daarbij sterk van de individuele omstandigheden af. Belangrijke indicaties dat er niet van een gezinsleven en een “echt” huwelijk, maar van een schijnhuwelijk sprake is, zijn bijvoorbeeld het feit dat de partners niet samenleven, belangrijke zaken van elkaar niet weten of na een hele korte verlovingsperiode getrouwd zijn.

Dit is echter niet het enige vereiste. Het is eveneens noodzakelijk dat men zich bewust is of bewust had moeten zijn dat het doel van het huwelijk was zich te kunnen beroepen op een verblijfsstatus. Wie dus zelf uit romantische beweegredenen trouwt, terwijl heel duidelijk is dat de partner alleen in de immigratievoordelen van het huwelijk interesse heeft, kan zich dus ook strafbaar maken.

De bestraffing van een schijnhuwelijk

Wie een schijnhuwelijk sluit kan hiervoor een geldstraf krijgen. Strengere straffen zijn echter ook mogelijk:

• Wie voor het schijnhuwelijk betaald wordt (en zich dus wil “verrijken”) riskeert een celstraf van tot één jaar.

• Wie op “commerciële” basis schijnhuwelijken aanbiedt kan met een celstraf van maximaal drie jaar bestraft worden.

Ook hier geldt dat straffen kunnen onvoorwaardelijk of (gedeeltelijk) voorwaardelijk met een proeftijd uitgesproken kunnen worden. Onder bepaalde voorwaarden is ook een zogenaamde strafrechtelijke schikking (Diversion) mogelijk.

Een veroordeling zal ook gevolgen hebben voor het huwelijk zelf en in het bijzonder de buitenlandse partner en zijn of haar verblijfstatus. Zo is de partner, wanneer die zich probeert te beroepen op dit huwelijk, eveneens te bestraffen. Daarnaast kan het huwelijk nietig verklaard worden en zal eveneens de verblijfstatus van de partner opnieuw onderzocht worden – dit in de regel met negatieve gevolgen.

Juridische bijstand aanbevolen

Het is dringend aanbevolen zich tijdens een strafprocedure door een advocaat bij te laten staan. Ik ondersteun en begeleid u graag bij strafprocedures in Oostenrijk, uiteraard geheel in het Nederlands. Neem daarvoor via office@vastenburg.at of telefonisch via 0043 6804446590 gerust contact met mij op. Voor verdere informatie over de Oostenrijkse strafprocedure in het algemeen kunt u hier terecht.

Stuur een aanvraag